Shiatsu; acupunctuur zonder naalden
Shiatsu is een vorm van massage waarbij de meridianen en acupunten, energetische punten op de meridianen, worden behandeld. De techniek is ontwikkeld in Japan, op basis van de Traditionele Chinese Geneeswijze.
Naast therapeutische behandeling, kan Shiatsu ook heel goed ingezet worden voor een ontspannende sessie, om weer ‘in balans’ te komen. Gaandeweg kunnen er natuurlijk bepaalde acupunten wat extra aandacht krijgen.
Wanneer je kiest voor een therapeutische behandeling moet eerst duidelijk worden waar de klacht vandaan komt, waar dus de onbalans in het lichaam zit. Voor de eerste behandeling zal een uitgebreid intake gesprek plaatsvinden waarin allerlei vragen worden gesteld over de klacht, de leefstijl, voedingspatroon, slaap problemen et cetera.
Ook zal er gekeken worden naar de tong en de pols zal worden gevoeld. Aan de hand van deze gegevens zal een eerste behandeling worden gekozen.
Standaard worden in ieder geval de direct betrokken meridianen behandeld met een speciale massage techniek, strekkingen en rotaties en druk met de duimen op de acupunten. Deze behandeling kan gewoon door de kleren heen. Het is wel handig om gemakkelijke kleding aan te trekken.
Het kan gebeuren dat er met moxa moet worden gewerkt, of voor een cupping-behandeling wordt gekozen. Deze technieken worden wel op de huid toegepast. In dat geval zal er wel even een shirt uit moeten of een mouw worden opgestroopt.
De tradtionele Chinese Geneeskunst, kortweg TCG, (of TCM van het Engelse ‘Traditional Chinese Medicine’) vindt zijn oorsprong duizenden jaren terug. Het is het principe waar shiatsu op gebaseerd is. Volgens de Chinese filosofie bestaat het hele universum uit Yin en Yang, de twee basisprincipes die elkaar scheppen en in stand houden. Zolang er beweging is tussen Yin en Yang is er leven.
Verder wordt gesteld dat alles is onder te brengen in een of meer van de 5 elementen: hout, vuur, aarde, metaal of water. In gezonde toestand worden de elementen door het voorgaande element gevoed. Bij een toestand van onbalans stagneert deze voeding of treedt er rebellie op.
Ook op het menselijk lichaam zijn deze principes van toepassing. Geen enkel mens is volledig in balans. Ook heeft ieder mens een andere constitutie, een ander dominant element.
Wanneer een onbalans sterker wordt zal dat klachten veroorzaken. Rugpijn, hoofdpijn, slapeloosheid, duizeligheid, noem maar op. Vanuit de TCM wordt gekeken naar alle klachten bij elkaar om zo te ontdekken waar de onbalans ligt. En natuurlijk om die onbalans weer in balans te brengen.
Een persoon met lage rugpijn zal in de westerse medische wereld worden doorverwezen naar een fysiotherapeut en pijnstillers of spierverslappers voorgeschreven krijgen. Het symptoom wordt dan wel behandeld, maar de oorzaak blijft bestaan. Met als gevolg dat de klacht vaak later weer komt, of dat een andere klacht zich aandient.
Bij diezelfde persoon zou een TCM-therapeut misschien ontdekken dat hij het altijd koud heeft, slecht slaapt en vermoeid is. Dit wijst dan op een tekort aan Yang in zijn element Water. Door de Nier-meridiaan te behandelen verminderen niet alleen de rugklachten, maar krijgt de persoon meer energie, slaapt beter en heeft het minder koud.
Yin en Yang in balans
Het hele universum bestaat uit Yin en Yang. Niets is volledig Yin of volledig Yang, het ene heeft altijd een element van het andere in zich.
Yin is het vrouwelijke principe, het ontvankelijke, het vaste en onbeweeglijke, donker, vorm, materie. Yang is het mannelijke principe, het dynamische, licht, onstoffelijk, idee, geest… Yin en Yang kunnen als elkaars tegengestelde worden gezien. Ze zijn elkaars complementair, vullen elkaar voortdurend aan en kunnen niet zonder elkaar bestaan.
Ook in het menselijk lichaam spelen Yin en Yang op elkaar in. De bovenkant van het lichaam is Yang, de onderkant Yin, maar de rug kan ook worden gezien als Yang tegenover de Yinne voorkant. De meridianen, samen met hun bijbehorende organen, zijn ook paarsgewijs verdeeld in Yin en Yang.
- Element
- Hout
- Vuur
- Vuur
- Aarde
- Metaal
- Water
- Yin
- Lever
- Hart
- Pericard
- Milt
- Long
- Nier
- Yang
- Galblaas
- Dunne darm
- Drievoudige verwarmer
- Maag
- Dikke darm
- Blaas
De 5 principes van WuXing
De WuXing, of de Vijf Principes, is ook een manier waarop men in China het leven benadert. Alles is onder te verdelen in vijf elementen: Hout, Vuur, Aarde, Metaal en Water. Deze elementen voeden elkaar en houden elkaar onder controle. Niet alleen de stoffelijke dingen om ons heen worden in deze elementen verdeeld, maar ook de tijd, het jaar, de dag, de ruimte, een leven… In China zie je dit, naast de TCM, bijvoorbeeld ook terug in de FengShui.
Hout staat voor de Lente, geboorte, ontkieming, zonsopkomst, het Oosten, groen, expansie. De bijbehorende meridianen zijn de Lever- en Galblaasmeridiaan.
Vuur staat voor de Zomer, het opgroeien, puberteit, voormiddag, het Zuiden, rood, omhoog. De bijbehorende meridianen zijn Hart-, Dunne Darm-, Pericard- en Drievoudige Verwarmer meridiaan.
Aarde staat voor de Nazomer, het rijpen, jong-volwassenheid, middag, het Centrum, geel, centrerend. De bijbehorende meridianen zijn de Maag- en Miltmeridiaan.
Metaal staat voor de Herfst, het oogsten, mid-life, avond, het Westen, wit, verzamelend. De bijbehorende meridianen zijn Long- en Dikke Darmmeridiaan.
Water staat voor de Winter, het opslaan, de oude dag, nacht, het Noorden, zwart, bewarend. De bijbehorende meridianen zijn Nier- en Blaasmeridiaan.
In het plaatje is te zien hoe de bepaalde cyclussen lopen. De voedende lijn gaat rond. Hout voedt het Vuur, de as van het Vuur voedt de Aarde, de Aarde vormt Metaal, Metaal staat mineralen af aan het Water, en het Water voedt weer het Hout.
Er is ook een controlerende cyclus, de stervorm. Hout contoleert de Aarde, houdt de Aarde vast met haar wortels; Aarde houdt het water in toom, door het te absorberen; Water bedwingt het vuur; Vuur kan Metaal doen smelten; Metaal houdt het Hout in het gareel.
Doordat één element uit balans is, kan op den duur het hele systeem komen te wankelen.
In een shiatsubehandeling wordt soms gebruikt gemaakt van Moxa, een gedroogde vorm van bijvoetskruid in de vorm van poeder of geperste staafjes. Wanneer moxa wordt aangestoken, geeft dat heel veel warmte. Met deze warmte worden bepaalde acupunten opgepept, (of soms juist gesedeerd) waardoor de werking van die punten wordt gestimuleerd.
De techniek wordt al eeuwen toegepast in de TCM, en wordt tegenwoordig ook in de reguliere westerse geneeskunst toegepast. Onder andere in de verloskunde. De Chinezen wisten al lang dat Blaas 67, een punt op de Blaas-meridiaan bij de nagel van de kleine teen, een heel ‘bewegende’ energie heeft. Het heeft met name een sterke werking op de uterus. Zo sterk dat het vaak in staat is om een baby die in stuitligging ligt zich te laten omdraaien tot kruinligging. Doordat veel verloskundigen deze techniek tegenwoordig toepassen, hoeven er aanzienlijk minder keizersneden te worden uitgevoerd.
Uiteraard mag, juist door deze sterke werking, dit punt niet worden gebruikt in een vroeg stadium van de zwangerschap.
Tijdens een Shiatsu behandeling kan ook gebruik worden gemaakt van ‘cupping’. Ook deze techniek stamt al van ver voor onze jaartelling. Behalve in China werd het (en wordt het nog steeds) toegepast in diverse culturen.
Het principe is om op bepaalde acupunten een lage druk toe te passen, waardoor een zuigende werking optreedt. Meestal worden hiervoor glazen cups verwarmd en op het punt geplaatst. Door deze lage druk wordt er extra bloed naar het punt toe getrokken, wat een goede werking heeft op stagnaties in de energie en bloeddoorstroming. Ook kan op deze manier een teveel aan energie op dat punt worden verminderd. Het lijkt misschien een primitieve manier, maar is vaak verbazend doeltreffend.
Cupping tegen sinaasappelhuid
Cupping kan ook worden toegepast in een behandeling tegen cellulite, ook wel sinaasappelhuid genoemd. In dit geval wordt de huid goed ingesmeerd met olie, om de cups goed over de huid te kunnen laten glijden. Door steeds met de cups over de huid te bewegen, wordt de huid en de onderliggende bindweefsels grondig gemasseerd en komt de doorbloeding goed op gang.
